Terapia manualna

Najprostsza definicja terapii manualnej to “leczenie za pomocą rąk”.
Kiedy uderzymy się w łokieć lub kolano – odruchowo łapiemy się, lub rozcieramy miejsce urazu, żeby zmniejszyć odczuwanie bólu. Najstarszą i zarazem najprostszą formą tak rozumianej terapii manualnej jest np.: Masaż Klasyczny, z technikami takimi jak głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie, wibracja, wyciskanie, roztrząsanie, ruchy bierne. W miarę pogłębiania wiedzy na temat funkcjonowania naszego organizmu, Terapia Manualna zmieniła się w wyspecjalizowany system badania i oddziaływania na struktury naszego ciała.

Obecnie mianem Terapia Manualna (Medycyna Manualna) zwykło się określać wszystkie metody aplikowania obciążeń mechanicznych (bezpośrednie i pośrednie) stosowane w powiązaniu z bardzo szczegółową wiedzą z zakresu anatomii (w tym anatomii palpacyjnej), patofizjologii narządu ruchu, badanie mające na celu określenie najbardziej prawdopodobnych przyczyn dolegliwości, a także dokładną znajomość efektów zaaplikowanych obciążeń, w celu usunięcia odwracalnych zaburzeń układu ruchu w obrębie stawów, więzadeł, nerwów, mięśni, powięzi. Specyficzne dla Terapii Manualnej są techniki mobilizacji i manipulacji.

Według definicji opracowanej przez Międzynarodową Federację Ortopedycznych Terapeutów Manualnych (IFOMPT) Terapia Manualna to „wyspecjalizowany obszar fizjoterapii poświęcony postępowaniu w chorobach nerwowo-mięśniowo-szkieletowych, oparty na wnioskowaniu klinicznym i stosowaniu wysoce swoistych metod leczenia, w tym technik manualnych i ćwiczeń leczniczych”.

Profesor Karel Lewit (1916-2014) okrzyknięty ojcem Medycyny Manualnej, nazwał ją „bezkrwawą chirurgią narządu ruchu”. Znaczący wkład w rozwój Terapii Manualnej mieli także W. Janda., G. Maitland., F. M. Kaltenborn, B. R. Mulligan, a w Polsce Zb. Arkuszewski, A. Rakowski. Metoda ta, daje praktykującym ją Fizjoterapeutom, znacznie więcej narzędzi do „naprawienia” Pacjenta, niż inne metody Fizjoterapii.

Na czym polega działanie Fizjoterapeuty?

Pierwszym etapem Terapii Manualnej jest przeprowadzenie wywiadu i wnikliwego badania Pacjenta, obejmującego oglądanie, palpację, a także testy mięśniowe, ocenę ruchomości i gry stawowej, oraz zapoznanie się z badaniami dodatkowymi takimi jak np. rtg, w celu ustalenia przyczyn problemu i określenia ewentualnych przeciwwskazań. Dzięki specjalistycznym testom terapeuta jest w stanie ocenić czy przyczyną dolegliwości jest nadmiernie napięty mięsień, zablokowany staw czy ucisk nerwu. W zależności od tego, która struktura jest odpowiedzialna za powstałe dolegliwości, używa się odpowiednich dla niej technik leczenia.

Należą do nich między innymi: rozciąganie (stretching), poizometryczna relaksacja mięśni (PIR), masaż funkcyjny, mobilizacja tkanek miękkich, neuromobilizacja, mobilizacja stawu (trakcja, ślizgi), manipulacja stawu (szybkie uruchomienie zablokowanych stawów z charakterystycznym „kliknięciem”), manipulacja tkanek miękkich – wywołanie bardzo silnej reakcji, czasem nawet kontrolowanego, niewielkiego uszkodzenia, w celu uruchomienia reakcji odruchowych oraz procesów naprawczych (masaż poprzeczny, Pinopresura, IASTM, Scraping).

Jakie są systemy Terapii Manualnej?

Do najbardziej znanych systemów Terapii Manualnej należy koncepcja Kaltenborna-Evjentha, metoda Mulligana, metoda Ackermanna (chiropraktyka, „nastawianie kręgosłupa”, „kręgarz”), metoda Cyriax’a, Funkcjonalna Osteopatia i Integracja (FOI), TMH – Terapia Manualna Holistyczna (metoda dr Rakowskiego), Nieinwazyjna Medycyna Ortopedyczna (IAOM).
Do ich prawidłowego wykonania i pełnego wykorzystania niezbędne są długotrwałe szkolenie, szeroka wiedza i doświadczenie.

Jakie są wskazania do Terapii Manualnej?

Terapia Manualna jest skutecznym sposobem leczenia dolegliwości bólowych i dysfunkcji w obrębie kręgosłupa i stawów obwodowych, znakomicie także wspomaga proces usprawniania po urazach i operacjach w obrębie narządu ruchu. Do szczegółowych wskazań należą min. dyskopatia, rwa kulszowa, zespół bolesnego barku, łokieć tenisisty, ostroga piętowa, wada postawy i inne.

Autor (mgr Rafał Ochowiak) jest absolwentem podyplomowych kursów w zakresie Terapii Manualnej – Metoda Ackermanna, Funkcjonalna Osteopatia i Integracja (FOI), Nieinwazyjna Medycyna Ortopedyczna (IAOM).