Metoda FOI – Osteopatia i Integracja Funkcjonalna

FOI (niem. Funktionelle Osteopathie und Integration®) jest koncepcją Terapii Manualnej, która zakłada, że na problemy powstałe w narządzie ruchu, nasze ciało reaguje zawsze jako całość. Istniejące w jednym miejscu zmiany strukturalne, jak i pojawiające się zaburzenia funkcjonalne, odbierane jako dolegliwości, kompensowane są (zastępowane w sensie funkcji), w innym miejscu narządu ruchu. Praktyka dowodzi, że mechanizmy kompensacyjne są rozproszone po całym ciele, według ustalonego wzorca.

Osteopatia jest metodą leczenia manualnego z wieloletnią tradycją. W krajach gdzie jest praktykowana, każdego dnia dostarcza dowodów swojej skuteczności w leczeniu zaburzeń funkcjonalnych organizmu, a w szczególności zespołów bólowych układu mięśniowo-szkieletowego. Koncepcją stworzoną według założeń osteopatii jest FOI.

W koncepcji FOI zakłada się, że zaburzenia statyki, czyli wzajemnego, przestrzennego ustawienia kręgów kręgosłupa, są przyczyną blokad i zaburzeń funkcjonalnych (czynnościowych) w narządzie ruchu. Koncepcja zakłada także, istnienie pewnych charakterystycznych łańcuchów zmian (potwierdzonych empirycznie), obejmujących zarówno stawy kręgosłupa, miednicy, jak i stawy obwodowe.

W terapii według koncepcji FOI, szczególną uwagę zwraca się na odruchowe zależności, występujące pomiędzy poszczególnymi elementami narządu ruchu. Np.: uraz barku, oraz związany z nim ból i zwiększone napięcie mięśni, może powodować funkcjonalne zaburzenia w mechanice odcinka piersiowego kręgosłupa.
Występuje także zależność odwrotna. Pojawiające się problemy mechaniki odcinka piersiowego kręgosłupa, mogą mieć wpływ na funkcjonowanie barku i powodować najpierw zaburzenia funkcjonalne, które nie usunięte w dłuższym czasie, mogą być przyczyną zaburzeń strukturalnych.

W przypadku dolegliwości barku lub kręgosłupa (lub innych składowych narządu ruchu) powstających bez wyraźnej przyczyny, nie wiadomo która ze struktur narządu ruchu, jako pierwsza zachorowała (co było pierwsze? Jajko czy kura..). Po badaniu, terapią obejmuje się wszystkie struktury w zakresie, w jakim tego wymagają.

W rzeczywistości, łańcuch zależności jest bardziej złożony, a im bardziej przewlekły (długotrwały) jest problem zdrowotny, tym łańcuch zmian, jest bardziej rozległy.

W celu trwałego usunięcia problemu (funkcjonalnego) w obrębie narządu ruchu (bark, kolano, kręgosłup..), konieczna jest optymalizacja statyki i funkcji kręgosłupa, oraz stawów obwodowych. Temu właśnie służy terapia, według koncepcji FOI.

Na czym polega działanie Fizjoterapeuty.
Na początku, Fizjoterapeuta przeprowadza wywiad, umożliwiający ocenę, które elementy narządu ruchu funkcjonują nieprawidłowo. W ramach badania klinicznego (manualnego), stanowiącego kolejny etap postępowania, Fizjoterapeuta określa miejsca w organizmie, które wykazują nieprawidłowości (zwiększone napięcie mięśni, ograniczenia ruchu, nieprawidłowe ustawienie przestrzenne).

Pierwszy etap terapii koncentruje się zawsze na kręgosłupie. Nie należy dziwić się, że miejsca bólu nie są poddawane terapii w pierwszej kolejności. W koncepcji FOI, bolący staw stanowi ostatnie ogniwo łańcucha terapeutycznego. W ramach terapii, Fizjoterapeuta realizuje trzy różne cele:

• koryguje pozycję poszczególnych kości w stosunku do siebie,
• koryguje trójwymiarowy mechanizm funkcjonowania stawów,
• koryguje napięcie mięśniowe.

Dobór technik w koncepcji FOI, oraz ich wykonanie, wyklucza ewentualne powikłania. Korzysta się przede wszystkim z mobilizacji, technik detonizacji mięśni, technik oscylacyjnych, na końcu z mobilizacji z impulsem. Dostępność mało agresywnych technik powoduje, że terapia według koncepcji FOI, może być stosowana alternatywnie do bardziej agresywnych metod Terapii Manualnej (np Metoda Ackermanna).

Aby terapia była w pełni skuteczna ważna jest również współpraca Pacjenta z Fizjoterapeutą. Pacjent musi ściśle wykonywać zadania powierzone mu przez Fizjoterapeutę dotyczące postępowania po zabiegu, oraz w czasie zwykłych czynności dnia codziennego.

Kto może poddać się terapii według koncepcji FOI?
Pacjentami mogą być osoby w każdym wieku. Dysponując odpowiednim zasobem technik leczenia, Fizjoterapeuta dostosowuje je do wieku i stanu Pacjentów. U najmłodszych Pacjentów terapia według koncepcji FOI skutecznie likwiduje drobne zaburzenia funkcjonalne, czuwa nad prawidłowym i harmonijnym rozwojem. U starszych dzieci dominuje korekta wad postawy. Młodzież i osoby dorosłe najczęściej jako powód wizyty zgłaszają ból. Zarówno ten ostry, pojawiający się nagle, jak również ten, który trwa długo, nieraz całymi latami. Integracja i optymalizacja pracy poszczególnych składowych narządu ruchu pozwala także, na osiąganie większej wydolności np. w sporcie, oraz opóźnienie, lub uniknięcie powstawania zmian strukturalnych, spowodowanych nadmiernym obciążeniem nieprawidłowo funkcjonującego narządu ruchu. Późne lata życia to okres, w którym poza ulgą w cierpieniu, terapia według koncepcji FOI pomaga odzyskać utraconą sprawność, lub jak najdłużej zachować istniejącą.

Reakcje, spodziewane na terapię, prowadzoną według koncepcji FOI.
W niektórych przypadkach, przez okres 1-2 dni, może występować uczucie zmęczenia, jak po wysiłku fizycznym, tzw. „zakwasów”.
Na ogół pojawia się wrażenie „rozluźnienia”. Nie zawsze ból ustępuje natychmiast.
Jeżeli po ustąpieniu bólu, po upływie 2-3 dni ból pojawi się ponownie, konieczne jest ponowne przeprowadzenie sesji terapeutycznej. Czasami reakcje odruchowe są tak silnie zakorzenione, że szybko powracają i wymagają terapii w dłuższym czasie.
Terapia według koncepcji FOI, znakomicie współgra z innymi metodami Fizjoterapii: McKenzie, Ackermann, Kinesio Taping, Terapia powięzi.

Autor (mgr Rafał Ochowiak) jest absolwentem podyplomowych szkoleń z zakresu FOI.

Syndrom pasma biodrowo piszczelowego(ITBS)- zapobieganie częstej dolegliwości biegaczy długodystansowych

Syndrom pasma biodrowo-piszczelowego to przypadłość spotykana u nawet 12 % osób trenujących bieganie, którzy by wyleczyć te schorzenie często ponoszą stratę kilku tygodni przymusowej przerwy, a nawet całego sezonu. Lepiej zapobiegać niż leczyć, przez co okres przygotowawczy jest idealnym czasem na odpowiednie ćwiczenia ogólnorozwojowe i streching. Takie postępowanie nie tylko pomoże nam w profilaktyce ITBS, ale w poprawie wyników, przez co radość z biegania będzie z pewnością pełniejsza.

Pasmo biodrowo- piszczelowe (ITB – Iliotibial Band) to nieelastyczna struktura rozciągnięta po bocznej stronie uda między biodrem, a kolanem. Rozpoczyna się w okolicy miednicy trzema pasmami ścięgnistymi pochodzącymi od mięśni: naprężacza powięzi szerokiej, pośladkowego wielkiego i pośladkowego średniego. Przyczep końcowy to w większości kłykieć boczny kości udowej i boczne troczki rzepki.

Typowym objawem ITBS jest ból i miejscowa tkliwość 2-3 cm powyżej linii stawu kolanowego po bocznej stronie. Najnowsze badania podają, że źródłem bólu jest mocno unerwiona i unaczyniona tkanka łączna leżąca pomiędzy pasmem a kością. Przeczy to wcześniejszym teoriom o przyczynie bólu w postaci tarcia ITB ,a wskazuje ją w kompresji struktur pod pasmem. Drażnienie wymienionych struktur zachodzi podczas kontaktu stopy z podłożem. U przeciętnego biegacza kąt zgięcia stawu kolanowego przy fazie podporu (w momencie uderzenia piętą) wynosi 21°. Do największego napięcia dochodzi przy stawie kolanowym zgiętym do lub poniżej 30°.U sprinterów kąt jest większy dlatego są mniej narażeni na wystąpienie tego schorzenia.

Szukając źródła dolegliwości należy przyjrzeć się dwóm stawom- biodrowemu i skokowemu . Ogromne znaczenie ma też niestabilność miednicy- kiedy osłabiony mięsień pośladkowy średni nie utrzymuje jej w poziomie przez co dochodzi do napięcia mięśnia pośladkowego wielkiego i naprężacza powięzi szerokiej.

Terapia wszystkich zaburzeń funkcjonalnych powinna przebiegać dwutorowo obejmując tkanki miękkie( ocena napięcia mięśni, ich elastyczność, stan przegród mięśniowych),oraz stawy(ich ustawienie, ślizg powierzchni). Przyczyną nieprawidłowości może być koślawienie kolana ,a co za tym idzie pronacja stóp, a dalej przedopochylenie miednicy i tułowia. Każdy przypadek jest inny, być może trzeba sprawdzić długość kończyn, być może mamy do czynienia z osłabieniem głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda. Szukamy też przyczyn około treningowych typu nierówna powierzchnia po której biegamy lub zbyt szybki przyrost obciążeń treningowych( tzw.syndrom nagłych maratończyków).

Oto przykłady rozciągania pasma biodrowo – piszczelowego oraz jego rolowanie.

Autor artykułu: Michał Piankowski, mgr fizjoterapii, chętnie wykorzystuje w pracy terapię manualną, techniki tkanek miękkich, czy metodę PNF, prowadzi indywidualną terapię z pacjentami ortopedycznymi w Feniks Medical Fitness w każdy wtorek w godzinach 11.30-21.00
Podziękowania dla mgr Doroty Piankowskiej za modeling do zdjęć☺